Gisteren sprak de Kamer over emancipatie. Het is nog maar enkele decennia geleden dat vrouwen in Nederland niet mochten werken zonder toestemming van hun man. Tot 1956 waren getrouwde vrouwen wettelijk handelingsonbekwaam: geen arbeidscontract, geen eigen bankrekening, geen lening, geen zelfstandige beslissingen. Het is belangrijk dat we dat blijven benoemen. Emancipatie is geen vanzelfsprekendheid en zeker nog niet af.
Vandaag zien we nieuwe vormen van afhankelijkheid. Nederland heeft een van de hoogste aandelen parttime werkende vrouwen in Europa: ongeveer 65 procent van de vrouwen werkt deeltijd, tegenover 18 procent van de mannen. In geen ander Europees land is het verschil zo groot. Opvallend is dat deze deeltijdkeuze vaak al vóór kinderen ontstaat. Echte emancipatie vraagt daarom ook gesprekken aan de keukentafel, over de verdeling van werk, zorg en toekomstplannen.
Vroeg deeltijdwerk heeft reële gevolgen: minder uren leiden vaak tot lagere inkomens, minder doorgroeikansen en uiteindelijk een fors pensioengat. Gepensioneerde vrouwen ontvangen gemiddeld 40 procent minder pensioen dan mannen. Bij scheidingen wordt economische afhankelijkheid ook duidelijk: een jaar na een scheiding leeft 17 procent van de vrouwen onder de lage-inkomensgrens, tegenover 7 procent van de mannen. Met ongeveer één op de drie huwelijken die eindigt in echtscheiding, is een relatie absoluut geen garantie voor financiële veiligheid.
Dit betekent niet dat parttime werken geen waardevolle keuze kan zijn. Keuzevrijheid is juist een van onze grootste verworvenheden. Maar het vraagt wél inzicht in de gevolgen en beleid dat vrouwen niet structureel benadeelt: betere pensioenopbouw voor deeltijders, transparantie in beloning, stimuleren van urenuitbreiding en een eerlijke taakverdeling thuis.
Meiden, jonge vrouwen: geniet van de keuzevrijheid, je financiële vrijheid, besteed je extra werkdag aan jezelf, romantiek of persoonlijke ontwikkeling. Maar weet dat echte emancipatie verder gaat. Vrije keuze is prachtig, zolang het ook een toekomstbestendige keuze is. Het gesprek over financiële onafhankelijkheid begint niet in de politiek, maar thuis. Emancipatie vraagt een lange adem. Het vraagt een cultuurverandering. Maar ergens moet een aftrap zijn. Wat mij betreft is dat vandaag.
