Tachtig jaar lijkt een hele tijd. Een mensenleven. Tegelijkertijd is het eigenlijk heel kort. Onze generatie is al weer de laatste die nog uit éérste hand de verhalen van opa’s en oma’s heeft gehoord, die nog wéten hoe het voelde toen vrijheid niet vanzelfsprekend was. Hoe het is om bang te zijn, afhankelijk te zijn, of niet zelf te kunnen bepalen hoe je leven eruitziet. En juist daarom, juist nu die periode waarin onze vrijheid ons werd afgenomen, verder van ons vandaan lijkt, moeten we alert zijn. En steeds opnieuw beseffen dat het vechten voor en het bewaken van onze vrijheid niet iets uit het verleden is, maar een levende verantwoordelijkheid van nu.
Daarom is het bijzonder en terecht dat onze vrijheid deze week wordt gememoreerd en gevierd met een Verenigde Vergadering van de Eerste en Tweede Kamer. Extra bijzonder dat ons is gevraagd daarbij drie gasten mee te nemen die voor ons het belang van deze herdenking en onze vrijheid onderstrepen.
Dit besef, dit verantwoordelijkheidsgevoel, is waarom het liberalisme mij zo aanspreekt. Het besef dat vrijheid voor ieder mens iets wezenlijks én iets heel kwetsbaars is. Vrijheid is de ruimte om het leven te leiden dat bij jóu past. Om keuzes te maken die van jou zijn. Om fouten te mogen maken, nieuwe richtingen te kiezen, en niet te hoeven leven volgens het pad dat iemand anders voor je uitstippelt. Die overtuiging, dat mensen heel goed hun eigen keuzes kunnen maken en sterker worden wanneer je ze die vrijheid toevertrouwt, dat is leidend in hoe ik in de politiek sta.
Vrijheid is de ruimte om het leven te leiden dat bij jóu past.
Als ik de verhalen lees van de generaties die in de oorlog voor onze vrijheid vochten en na de oorlog ons vrije land hebben gebouwd, deden zij dat niet op basis van grote ideologieën. Zij streden voor iets veel eenvoudigers: het verlangen om te kunnen ademen. Om in het dagelijks leven zuurstof te voelen. Om jezelf te mogen zijn, je gezin te beschermen en te werken aan een toekomst die echt van jou is. De overheid is er om die vrijheid te beschermen. Niet om haar over te nemen. Die toekomst is van onszelf. Van ons allemaal. Voor mij reden om als eerste gast studente Lara mee te nemen, die nu bezig is met haar studie haar eigen toekomst én die van ons land vorm te geven. Die de vrijheid voelt van alles wat nog open ligt.
Liberalen zullen ook altijd diegenen koesteren en ondersteunen die staan voor die vrijheid. Wij weten dat vrijheid nooit zonder veiligheid kan. De vrijheid die we tachtig jaar geleden terugkregen, was geen grenzeloze ruimte. Het was vrijheid die werd gedragen door veiligheid, door onze rechtsstaat en door stabiliteit. Zonder veiligheid wordt vrijheid breekbaar. Veiligheid staat niet tegenover vrijheid, het is haar fundament. Veiligheid betekent dat iedereen zichzelf kan zijn zonder angst. En dat we nooit toestaan dat de vrijheid van de één, de veiligheid van de ander ondermijnt. Als mensen zich bedreigd voelen, als intimidatie ruimte krijgt, als extremisme een voet tussen de deur zet, dan wordt vrijheid een privilege voor de sterksten en een kwetsbare schijnvrijheid voor de rest. Daarom ben ik trots op mijn tweede gast, Patrick, die als politieman dag in dag uit staat voor onze veiligheid. En daarmee voor die vrijheid.
Een ander aspect dat liberalen bindt, is verantwoordelijkheid. Vrijheid is niet “doen waar je zin in hebt”. Vrijheid betekent óók dat je verantwoordelijkheid draagt: voor jezelf, voor je gezin, voor je keuzes, voor de mensen om je heen. Dat je de ruimte die jij krijgt, ook gunt aan een ander. Vrijheid werkt pas echt wanneer zij gedeeld wordt. Wanneer je niet alleen kijkt naar wat jij mag, maar ook naar wat jij betekent voor de ander.
Zonder veiligheid wordt vrijheid breekbaar.
Dat evenwicht, ruimte én verantwoordelijkheid, is een van de mooiste kanten van het liberalisme. Het ziet mensen niet als machtelozen, die gestuurd moeten worden, maar als volwassenen met eigen kracht, eigen keuzes en eigen redelijkheid. Dat is ook de houding die politiek en overheid zouden moeten hebben: dienend, ondersteunend, behulpzaam aan mensen die het roer van hun eigen leven in handen hebben. Hen niet in de weg zitten, maar ondersteunen in hun groei en vooruitgang.
Zoals Appie, niet voor niets mijn derde gast. Die niet alleen het lef heeft om te ondernemen, maar ook de verantwoordelijkheid voelt om de volgende generatie bij de hand te nemen en hen het vertrouwen te geven om samen met hen aan een goede toekomst te werken.
Wat mij betreft is vertrouwen in mensen de essentie. En misschien draait het uiteindelijk daarom. Om het liberale geloof dat mensen, wanneer je ze ruimte laat en veiligheid biedt, iets wíllen opbouwen. Dat ze willen groeien, leren, bijdragen, liefhebben, creëren.
Laten we voor onze toekomst, voor de volgende tachtig jaar, te beginnen bij een nieuw kabinet, de fundamenten leggen voor een nieuwe manier om ons land te besturen. Met een overheid die optimistisch is zonder naïef te worden, en realistisch zonder cynisch te zijn. En met een groot vertrouwen in de mensen die dit land elke dag draaiende houden.
Vrijheid is voor mij geen abstract principe, maar een kompas.
Tachtig jaar vrijheid. Het is dichtbij genoeg om te voelen, en lang genoeg om dankbaar voor te zijn. Maar het herinnert ons vooral aan de opdracht die nooit verdwijnt: om de vrijheid die we hebben niet alleen te bewaren en te verdedigen, maar ook het belang ervan te begrijpen. Te doorgronden waar het vandaan komt, en wat het van ons vraagt.
Vrijheid is voor mij geen abstract principe, maar een kompas. Het is de reden dat ik liberaal ben. In de wetenschap dat een samenleving het sterkst is, wanneer iedereen de ruimte krijgt om zichzelf te zijn. Beschermd door veiligheid. Gedragen door verantwoordelijkheid.
